مبانی فلسفی اسقاط حق در فقه اسلامی و حقوق غرب
author
Abstract:
موضوع اسقاط حق در اغلب رشتههای حقوقی مطرح شده است. برای ارزیابی و قضاوت در زمینۀ صحت یا بطلان این عمل حقوقی، معیارهای مختلفی از قبیل خودمختاری، کارایی (فایده) و مصلحت پیشنهاد شدهاند. ریشۀ این معیارها را باید در گفتمان «فلسفۀ حق» جستوجو کرد. بنابراین، پرداختن به مبانی فلسفی اسقاط حق یک ضرورت است. در این مقاله با مرور ایدههای مطرحشده در خصوص حق در فقه اسلامی از یکسو و نظریات ارائهشده توسط فلاسفه و حقوقدانان غربی از سوی دیگر، معیارهای ارزیابی اسقاط حق، شناسایی و مقایسه خواهند شد. در فقه اسلامی این موضوع در ضمن مباحث مربوط به حق و حکم بررسی شده است. حق در تفکر اسلامی در قالب مصلحت، تحلیل و قضاوت میشود. در میان نظریهپردازان حق در جهان غرب نیز، نظریههای مختلفی ارائه شده که دو نظریۀ اراده و سود، از شهرت و طرفداران بیشتری برخوردار است. بر اساس نظریۀ اراده، تسلط ذیحق بر موضوع حق، اساسیترین ویژگی یک حق محسوب میشود. نظریۀ سود نیز با تقلیل حق به فایده، سودمندی را اصلیترین کارویژه برای حق میداند. از نگاه سودگرایان، حق ابزاری در خدمت خیر عمومی است و چنانچه رفاه جامعه بهعنوان یک کل اقتضا کند، قربانی کردن حقهای شخصی مجاز خواهد بود. لذا در اسقاط حق، ارادۀ ذیحق نقش ثانوی دارد. این بررسی نشان داد که آرای برخی فقها، با نظریۀ اراده هماهنگ است؛ ولی نگرش غالب در فقه اسلامی به مصلحت متکی است که مشابهتهایی با نظریۀ سود دارد، اما تفاوت اساسی این دو در این است که مصلحت در تفکر اسلامی جنبۀ دروندینی و در تفکر غربی، جنبۀ انسانی دارد.
similar resources
مبانی داوری تجاری در فقه اسلامی و حقوق بینالملل
مشروعیت نهاد داوری هم مبتنی بر فقه اسلام و هم مبتنی بر حقوق مدرن میباشد. لذا در این مقاله باتوجه به اهمیت و جایگاه نهاد داوری در حقوق اسلام و حقوق بینالملل با استفاده از روش تحلیلی - توصیفی به این نتیجه رسیده که نهاد داوری در فقه اسلام تحت عنوان حکمیت مطرح شده است. آیات قرآن کریم و روایات معصومین دلالت بر مشروعیت نهاد داوری در همه معاملات و مالا در تجارت بینالمللی دارد. باتوجه به تعر...
full textنگرشی تطبیقی بر مالکیت در فقه اسلامی و حقوق غرب
«مالکیت» به عنوان یکی از مهمترین نهادهای حقوقی از دیرباز تأثیری شگرف بر تطور نظامها و فرهنگهای گوناگون حقوقی داشته است. در فقه شیعه، بسیاری از قواعد فقهی ضامن این نهاد هستند و در حقوق غرب نیز این حمایت از دوره حقوق روم وجود داشته است. نگرشی بر تطور مالکیت در این دو نظام حقوقی مبین آن است که مبانی این نهاد در دو نظام کاملاً متفاوت شکل گرفته است و تمایز مذکور بر بسیاری از سازکارهای حمایتی نیز ت...
full textاسقاط معوّض حقوق در فقه و حقوق
حق تسلّطی است که قانوناً فردی بر فردی دیگر و یا بر موضوعی خاص دارد و دایر? وسیعی است که از حق بر ملک دیگری تا حق بر بدن و جان او را در بر می گیرد. در دنیای مردمان، در همه جای این محدوده، معمولاً من علیه الحق خواهان از میان بردن حق است و صاحب حق بدون دریافت عوض، حاضر به دست کشیدن از حق خود نیست. توافق این دو، موضوع این تحقیق است که با روش تبیینی - استقرائی و با استفاده از منابع فقهی - حقوقی و جستجو...
15 صفحه اولمبانی فلسفی حقوق بازرگانی فراملی
امروزه گرایشهای نوین در داوریهای تجاری بینالمللی سعی در غیرمحلی کردن و استقلال هرچه بیشتر داوری از حقوق ملی دارد. اوج این خودمختاری در تئوری حقوق بازرگانی فراملی نمود مییابد. در سالهای اخیر حقوق بازرگانی فراملی از مرزهای یک تئوری صرف فراتر رفته و به قوانین ملی کشورها ازجمله هلند، فرانسه و هند وارد شده است. افزونبراین، دادگاهها و مراجع ملی بیشازپیش به شناسایی و اجرای آرای صادره مبتن...
full textMy Resources
Journal title
volume 14 issue 3
pages 677- 706
publication date 2018-09-23
By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.
Keywords
Hosted on Doprax cloud platform doprax.com
copyright © 2015-2023